• Pengenalan
• Perlembagaan Persekutuan Malaysia dan Hak Orang Kurang Upaya
• Dasar utama dan undang-undang
• Organisasi-organisasi penting
• Perjanjian Antarabangsa
• Langkah Seterusnya Ke Arah Masyarakat Inklusif

Pengenalan

Perlembagaan Persekutuan Malaysia dan Hak Orang Kurang Upaya

Polisi-polisi utama dan undang-undang

Akta Orang Kurang Upaya 2008

Malaysia telah menggubal Akta Orang Kurang Upaya (OKU) pada 2008 untuk pendaftaran, perlindungan, pemulihan, pembangunan dan kesejahteraan OKU. Undang-undang ini memastikan bahawa OKU mempunyai akses yang sama kepada:

• Kemudahan awam, kemudahan, perkhidmatan, bangunan dan pengangkutan
• Semua peringkat pendidikan
• Pekerjaan yang adil dan keadaan kerja yang sihat
• Maklumat, komunikasi dan teknologi
• Bahan budaya, media, persembahan seni dan tapak berkaitan
• Aktiviti rekreasi, riadah dan sukan
• Perkhidmatan penjagaan kesihatan yang penting, termasuk habilitasi sensitif-jantina dan perkhidmatan pemulihan
• Perkhidmatan sokongan dalam rumah, kediaman dan komuniti lain
• Bantuan semasa kecemasan, seperti bencana alam dan konflik bersenjata

Berkenaan dengan individu autisme, undang-undang menuntut agar pihak kerajaan dan penyedia perkhidmatan untuk:

• Ikut prinsip reka bentuk universal
• Menyediakan penginapan yang munasabah dan sesuai
• Memastikan akses kepada pendidikan am dan semua peringkat persekolahan
• Menyediakan sokongan untuk mempelajari kaedah komunikasi seperti Komunikasi Tambahan dan Gantian (Augmentative and Alternative Communication (AAC))
• Pastikan akses kepada aktiviti rekreasi, sukan dan masa lapang
• Menyokong peluang pekerjaan yang selamat dan adil

Polisi dan Undang-undang Penting yang Memberi Kesan kepada Individu Autisme

Pendidikan

• Education (Special Education) Regulations 2013 (Peraturan-Peraturan Pendidikan [Pendidikan Khas] 2013) (terdapat dalam Bahasa Inggeris dan Bahasa Melayu)
• Ministry of Education, Malaysia. Malaysian Education Blueprint 2013-2025 (English) | Pelan Pembangunan Pendidikan 2013-2025 (BM)

Pekerjaan

• Pekeliling Pencapaian Dasar Satu Peratus Peluang Pekerjaan Dalam Perkhidmatan Awam Kepada Orang Kurang Upaya (Circular on Achieving 1% Employment in Civil Service Sector for Persons with Disabilities)
• Amendments to the Employment Act 1955
• WAO. Employment Act Amendments – Progress but Gaps Remain. – Highlights the lack of discrimination protections for PWD in employment and pre-employment.
• UNDP Malaysia. “Improving People with Disabilities’ Access to the Open Labour Market with Enhanced Social Protection” Project 2024.

Lain-lain

• Ministry of Women, Family, and Community Development (KPWKM). Pelan Tindakan OKU 2016 – 2022.
• Mental Health Act 2001 (Act 615) (English) | Akta Kesihatan Mental 2001 (BM)
• Disabled Development Department (JPPWD), Department of Social Welfare (JKM). Community-Based Rehabilitation Program (CBR)

Organisasi-organisasi penting

Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (KPWKM)

Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat (KPWKM) di Malaysia memastikan sokongan untuk orang kurang upaya dan penjaga mereka dengan mewujudkan dasar untuk bantuan kewangan, latihan pekerjaan dan perkhidmatan lain. Mereka juga bertanggungjawab untuk menggalakkan keterangkuman dan kesedaran tentang konsep ketidakupayaan dalam masyarakat.

Di bawah bidang kuasa Kementerian, Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM) dan khususnya, Jabatan Kemajuan Orang Kurang Upaya (JPPWD) bertanggungjawab melaksanakan dasar dan program yang menyokong OKU dan penjaga mereka. Ini termasuk memantau dan menilai pelaksanaan pelan tindakan negara seperti Pelan Tindakan Orang Kurang Upaya 2016-2022 (Pelan Tindak Orang Kurang Upaya 2016-2022). Selain itu, JJPWD juga telah melaksanakan program Pemulihan Dalam Komuniti (PDK), yang memberi tumpuan kepada pemulihan, latihan, pendidikan dan integrasi sosial OKU yang bergantung kepada usaha kerjasama individu kurang upaya, keluarga, komuniti dan pelbagai perkhidmatan. Program PDK dijalankan di seluruh negara dengan penyertaan aktif masyarakat.

Majlis Kebangsaan bagi Orang Kurang Upaya

Majlis Kebangsaan Orang Kurang Upaya adalah sebuah badan berkanun yang diwujudkan di bawah Seksyen 3 Akta JKR 2008. Majlis bertanggungjawab untuk:

• Menasihati kerajaan tentang semua aspek undang-undang dan dasar orang kurang upaya
• Menyelia dan menyelaras dasar dan rancangan negara untuk JKR
• Pantau dan nilai kesan dasar ini
• Urus pendaftaran JKR dan keluarkan Kad OKU
• Membangunkan program pendidikan dan kesedaran
• Memupuk dan menggalakkan penghormatan terhadap hak dan maruah OKU
• Menggalakkan pengiktirafan kemahiran dan sumbangan OKU di tempat kerja
• Kumpul data dan jalankan penyelidikan tentang isu ketidakupayaan
• Menggalakkan latihan dan peluang pekerjaan untuk OKU

Perjanjian-perjanjian antarabangsa

Konvensyen Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mengenai Hak Orang Kurang Upaya (United Nations Convention on the Rights of Persons with Disabilities – CRPD)

Bidang kuasa CRPD

CRPD mengandungi 50 Artikel yang menangani pelbagai topik penting yang berkaitan dengan kehidupan seharian orang kurang upaya, termasuk:

• Perkara 5. Kesaksamaan dan Tanpa Diskriminasi: Artikel ini membincangkan prinsip layanan sama rata dan perlindungan daripada diskriminasi untuk semua individu. Ini termasuk peruntukan untuk membuat penginapan yang munasabah apabila diperlukan.
  Perkara 9. Kebolehcapaian: Artikel ini adalah mengenai memastikan OKU mendapat akses yang sama kepada persekitaran fizikal, pengangkutan, maklumat dan komunikasi serta kemudahan dan perkhidmatan awam yang lain.
  Perkara 12. Pengiktirafan Sama rata Sebelum Undang-undang: Artikel ini adalah mengenai memastikan OKU mempunyai hak untuk mendapat pengiktirafan dan kapasiti undang-undang secara sama rata dengan orang lain. Ini adalah mengenai dilayan dengan adil dan saksama oleh undang-undang.
• Perkara 19. Hidup Berdikari dan Disertakan dalam Komuniti: Artikel ini adalah tentang memastikan OKU boleh mendiami dan menjadi sebahagian daripada komuniti mereka, dan mempunyai pilihan yang sama seperti orang lain tentang tempat tinggal mereka dan dengan siapa mereka tinggal. Ini termasuk memastikan bahawa perkhidmatan yang betul tersedia dalam komuniti untuk membolehkan ini.
• Perkara 24. Pendidikan: Ini adalah mengenai memastikan kanak-kanak kurang upaya boleh mendapat pendidikan berkualiti tinggi yang membantu mereka mencapai potensi mereka, dengan cara yang sama seperti semua kanak-kanak lain.
• Perkara 25. Kesihatan: Artikel ini adalah mengenai memastikan OKU mempunyai hak untuk mencapai tahap kesihatan tertinggi yang boleh dicapai tanpa diskriminasi dengan akses yang sama kepada perkhidmatan kesihatan.
• Perkara 26. Habilitasi dan Pemulihan: Ini adalah mengenai memastikan OKU boleh menerima perkhidmatan habilitasi dan pemulihan yang berkesan untuk mencapai kebebasan maksimum dan penyertaan penuh dalam semua aspek kehidupan.
  Perkara 27. Kerja dan Pekerjaan: Ini adalah mengenai menjamin OKU bekerja secara sama rata dengan orang lain dengan memastikan tempat kerja yang inklusif dan boleh diakses, melarang diskriminasi, menyediakan keadaan kerja yang adil dan menawarkan sokongan untuk kemajuan kerjaya.
• Perkara 28. Taraf Hidup dan Perlindungan Sosial yang Mencukupi: Ini adalah mengenai memastikan OKU mempunyai taraf hidup yang baik, termasuk makanan, pakaian dan tempat tinggal, dan boleh mendapatkan bantuan untuk mengelakkan kemiskinan dan meningkatkan taraf hidup mereka secara sama rata dengan orang lain.

Konvensyen itu juga menekankan bahawa kanak-kanak kurang upaya mempunyai hak yang sama seperti kanak-kanak lain. Mereka tidak boleh berpisah dengan ibu bapa mereka melainkan perpisahan tersebut perlu untuk kepentingan terbaik anak. Seorang kanak-kanak tidak boleh dipisahkan daripada ibu bapa mereka semata-mata kerana kecacatan.

Malaysia dan UNCRPD

Malaysia menandatangani perjanjian UNCRPD pada 8 April 2008 dan kemudiannya mengesahkannya pada 19 Julai 2010, dengan pengecualian berkenaan:

• Perkara 15: Kebebasan daripada penyeksaan atau perlakuan kejam, tidak berperikemanusiaan atau merendahkan maruah.
• Perkara 18: Kebebasan bergerak dan kewarganegaraan.

Malaysia masih belum menandatangani Protokol Pilihan CRPD 2006. Malaysia juga telah mengeluarkan kenyataan khas berhubung Perkara 3; 5; dan 30, yang telah menjejaskan penggunaan prinsip konvensyen di negara ini. Pengecualian dan kenyataan ini telah merumitkan pelaksanaan penuh UNCRPD di Malaysia. Malaysia telah berjanji untuk melaporkan kepada jawatankuasa UNCRPD tetapi masih belum mengambil langkah penting untuk bekerjasama dengan pertubuhan masyarakat sivil atau ahli masyarakat mengenai perkara ini.
Sehingga Ogos 2024, 14 tahun telah berlalu semenjak Malaysia meratifikasi UNCRPD, namun negara tidak mengemas kini undang-undangnya untuk sejajar dengan konvensyen tersebut. Mengemas kini undang-undang domestik agar sejajar dengan UNCRPD adalah penting untuk melindungi hak orang kurang upaya dalam semua aspek kehidupan dan untuk melindungi mereka daripada diskriminasi, gangguan dan peminggiran. Mereka menghadapi peminggiran dalam pelbagai bidang, termasuk pendidikan, pekerjaan, penjagaan kesihatan, akses kepada barangan dan perkhidmatan (termasuk produk kewangan), perumahan, pengangkutan awam, kebolehcapaian dan komunikasi digital, serta sukan.

Untuk mendapatkan maklumat lanjut tentang maksud ini, sila rujuk sumber di penghujung bahagian ini.

Melangkah Ke Hadapan Ke arah Masyarakat Inklusif

Aktivis, NGO, orang kurang upaya yang berpengalaman hidup dan majlis kebangsaan untuk orang kurang upaya memperjuangkan untuk sebuah negara di mana OKU mempunyai hak dan perwakilan yang saksama dalam masyarakat. Masyarakat inklusif memberi manfaat kepada semua orang, bukan hanya mereka yang kurang upaya. Adalah penting bagi kita semua untuk memahami hak OKU, bersatu padu, dan bersuara untuk melindungi dan mempromosikannya.

Bagi individu autisme, ini bermakna mempunyai hak untuk:

• Pelarasan yang munasabah di sekolah dan di tempat kerja
• Peluang pekerjaan yang adil
• Akses ke ruang awam
• Layanan sama rata dalam sistem keadilan

Satu kritikan terhadap Akta JKR 2008 adalah, walaupun menggalakkan perlindungan hak untuk OKU, akta ini tidak mempunyai penalti khusus untuk diskriminasi atau halangan hak ini. Menangani jurang ini adalah penting untuk memastikan kebertanggungjawapan dan penguatkuasaan yang berkesan. OKU dan sekutu mereka menyokong:

• Pindaan kepada Akta JKR 2008
• Pindaan Perkara 8(2) Perlembagaan Persekutuan
• Kemas kini pada undang-undang domestik untuk diselaraskan dengan UNCRPD
• Audit penuh pelaksanaan PTOKU 2016-2022, akan dibentangkan di Parlimen.

Langkah-langkah ini penting untuk membina masyarakat yang benar-benar inklusif yang menghormati dan menghargai sumbangan semua ahlinya. Untuk maklumat lanjut tentang cadangan pindaan kepada undang-undang dan dasar sedia ada yang berkaitan dengan OKU, sila lihat halaman Perkara Hak OKU mengenai Dasar dan Perundangan: Malaysia.